İpek Duben, 1941

Yükseköğrenimini Chicago Üniversitesi, New York Studio School ve Mimar Sinan Üniversitesi’nde tamamlayan İpek Duben, aynı zamanda politika bilimi ve sosyoloji eğitimi de aldı. Tüm bu altyapıyla beslediği araştırma temelli çalışmalarında, kimlik, özellikle toplumsal cinsiyet, önyargı, göç ve hafızayla ilintili problemlerin eleştirisi üzerine yoğunlaşır. İlk dönem çalışmaları resim ve desen ağırlıklı olan sanatçı, 1990’lı yıllardan itibaren farklı malzemelere yer vererek sanatçı kitapları, ses, yerleştirme ve video gibi ifade araçları kullanır.

İpek Duben’in “Şerife” (1981) adlı serisinde yola çıktığı bir figür olarak beden, sonraki çalışmaları olan “İzler” (1991) ve “Manuscript 1994”te, geleneksel anlamda tabu olan çıplak kadın bedenini, kendi vücudu üzerinden kurguladığı bir anlatıya dönüşür. Çalışmalarındaki beden meselesi, kimlik sorunu ile ilişkilendirilerek yerini daha sosyolojik bir altyapıya bırakır. Uzun yıllar hem Türkiye hem ABD’de yaşamını sürdüren sanatçı, kadın kimliğini kültürel farklılıklar, cinsel ve dinsel referanslar üzerinden de irdeler. Doğu ve Batı sanatlarında yer alan kadın bedenine olan bakışın farklılığına vurgu yapar. Böylece bir birey olarak kadının toplumdaki yeri, algısı ve kimliği sorunu Duben’in çalışmalarına feminist bir katman kazandırır.

“Şerife 6-7-8” adlı yapıtında aynı kişiye ait olduğu düşünülebilecek, birbirine benzer ancak beden farkı olan üç elbiseyi inceler. Sanatçı, kadın elbiseleri üzerinden, kadının toplumda var olma mücadelesi veren kimliğine gönderme yapar. Resimde, elbiseler sadece birer elbise olarak betimlenmez, onları giymiş “birilerinin” üzerinde sunulur. Elbiselerin ayrıntılarında izlenen hatlarda bir kadın bedenini sezer, ancak kadınları göremeyiz. Bir yandan, elbiselerin içindeki kadınlar bedenleriyle birlikte gizlenmiştir; tıpkı toplumda sorunlarıyla birlikte gizli kalan kadınlar gibi. Diğer yandan, sanatçı elbiseleri giyen kadınların yüzlerini resmetmese de, stil, renk, desen ve beden hakkında izleyiciye az da olsa bazı ipuçları verir. Duben, böylece yüzü olmayan ancak bedeni hakkında tahmin yürütülebilecek bir kimlik dizisi yaratır.